Konflikt na istoku Ukrajine traje praktično od 2014. godine i od tada se na tom ratištu našlo na stotine dobrovoljaca sa Zapadnog Balkana. Najviše dobrovoljaca je bilo iz Srbije i Republike Srpske koji su se borili na strani proruskih snaga dok su na ukrajinskoj strani ratovali uglavnom borci iz Hrvatske.

Da je bilo boraca sa ovih prostora na ratištu u Ukrajini potvrdili su i sudovi u Srbiji, BiH i Crnoj Gori koji su zbog toga kažnjavali svoje državljane.

U Srbiji 32 presude protiv dobrovoljaca

Zvanični podaci sudova u Srbiji, dostavljeni Radiju Slobodna Evropa u novembru 2021. godine, pokazuju da su u periodu od 2015. do 2018. godine donijete 32 osuđujuće presude.

Sve presude su donijete po osnovu sporazuma o priznanju krivice. U 28 slučajeva, sud je okrivljenima presudio uslovnu kaznu zatvora, dok su na kućni pritvor u trajanju od šest mjeseci osuđene četiri osobe, piše Radio Slobodna Evropa.

Inače, u Srbiji je za organizovanje učešća u ratu ili oružanom sukobu u stranoj državi zaprijećena kazna zatvora u trajanju od dvije do deset godina.

Srbija je 2021. godine, prema podacima koje je objavio RSE, donijela i prvu presudu za organizovanje učešća u ratu na okupiranoj teritoriji u Ukrajini.

Osuđeni je dobio kaznu od šest mjeseci kućnog zatvora, bez nanogice. Ime osuđenog nije objavljeno.

U presudi stoji i da se okrivljeni “sam prethodno kao dobrovoljac priključio proruskim snagama” na istoku Ukrajine, a da je zatim, u septembru 2014. zajedno sa drugim licem iz Kolumbije (čije je ime u presudi takođe zatamnjeno) osnovao paravojnu formaciju “Internacionalna brigada” (Unité Continentale) sastavljenu od Srba, Francuza i Španaca.

U dokumentu Generalnog tužilaštva Ukrajine iz 2018. koji je dostavljen RSE stoji da je “Unité Continentale” geopolitički ekstremno desničarski pokret, da je osnovan u ljeto 2014. u Beogradu i da iznosi kritike na račun EU i NATO.

Ambasador Ukrajine u Beogradu Oleksander Aleksandrovič izneo je u decembru 2018. godine procjenu da je više od 300 građana Srbije otišlo da se bori na strani proruskih separatista.

Agencija za istrage i zaštitu Bosne i Hercegovine (SIPA) navela je za Radio Slobodna Evropa (RSE) da ne raspolaže informacijama o odlasku i regrutaciji državljana Bosne i Hercegovine u Ukrajinu.

BiH: 11 naših državljana bilo u Ukrajini

Međutim, u posljednjem objavljenom izvještaju Ministarstva bezbjednosti BiH, navodi se da je od 2014. do 2019. godine na ukrajinskom ratištu bilo ukupno 11 državljana BiH.

– Državljani BiH, uključeni u ratna dejstva na području Ukrajine, ne pripadaju ekstremno desničarskim strukturama. Trenutno se na ukrajinskom ratištu nalazi jedan državljanin Bosne i Hercegovine – stoji u izvještaju.

Dodaje se da tokom 2019. godine nisu zabiljženi novi odlasci državljana BiH na to područje.

Inače, prvi optuženi u BiH za ratovanje u Ukrajini, na proruskoj strani, Gavrilo Stević iz Republike Srpske, oslobođen je pred Sudom BiH 10. marta 2020. godine.

Stević je tokom sudskog procesa priznao da je boravio u Ukrajini, “ali iz humanističkih motiva”. Sud je naveo da nije mogao da utvrdi da li je Stević bio dio paravojne formacije, iako je dostavljena fotografija na kojoj je on u vojnoj uniformi sa oružjem.

On nije jedini iz BiH koji je osumnjičen da je ratovao u Ukrajini.

Na listi koju su objavile ukrajinske vlasti su i Nemanja Ponjević, Davor Savičić, Radoslav Milojević, Slavenko Kuzmanović i Živan Vuksanović.

Hrvatski borci uz Azov bataljon

Dvadesetak hrvatskih državljana tokom 2014. i 2015. godine borilo se protiv proruskih pobunjenika u istočnoj Ukrajini, navodi se u istraživanju portala Balkan Insight iz 2019. godine.

Dodaje se da su hrvatski državljani bili dobrovoljci Azova, desničarske paravojne formacije, ali u tekstu nema preciznijih informacija – na koga se istraživači pozivaju u vezi sa brojem Hrvata na ukrajinskom ratištu.

Radiju Slobodna Evropa nije poznato da je protiv nekog od hrvatskih dobrovoljaca vođen sudski postupak.

U godinama nakon početka sukoba u Ukrajini, Azovski bataljon je inkorporiran u ukrajinsku Nacionalnu gardu, pod komandom Ministarstva unutrašnjih poslova. Bio je to način da se formalizuje komandovanje i finansiranje različitih paravojnih jedinica koje su se borile protiv proruskih separatista u ranim godinama rata u Donbasu.

Veterani Azovskog bataljona su, kako navodi RSE na engleskom jeziku, dio Nacionalnog korpusa, krajnje desničarske političke organizacije.

Nacionalni korpus označen je u izveštaju američkog Stejt departmenta 2018. kao “nacionalistička grupa mržnje”.

U dokumentima podnijetim 2018. američkom saveznom sudu, Federalni istražni biro (FBI) je ukazao na “povezanost Azova s neonacističkom ideologijom i korišćenjem nacističke simbolike” i naveo da se “vjeruje da je učestvovao u obuci i radikalizaciji bijelih supremasističkih organizacija u SAD”.

Da li albanski plaćenici idu u Ukrajinu?

Ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov izjavio je prije nekoliko dana da Rusija provjerava informacije o tome da se, navodno, na Kosovu, u Albaniji i BiH regrutuju plaćenici za slanje u Donbas da ratuju na strani Ukrajine.

Inače, te informacije o plaćenicima su, prema najavama, jedan od razloga zašto prvi obavještajac Kremlja i blizak saradnik predsednika Rusije Nikolaj Patrušev dolazi u Beograd 28. februara.

Ipak, zvaničnici Albanije, Kosova i Bosne i Hercegovine odbacili su navode Lavrova kao neistinite.

Naim Rašiti, direktor nevladine Grupe za balkansku politiku iz Prištine, ocjenjuje da su tvrdnje da Kosovo, Albanija i Bosna i Hercegovina “šalju plaćenike” u Ukrajinu, samo izgovor za posjetu Patruševa Srbiji.

Rašiti navodi da bi pravi razlog posjete bilo pitanje pozicioniranja Srbije i predsjednika Aleksandra Vučića u ukrajinsko-ruskoj krizi.

Jedna presuda u Crnoj Gori

I u Crnoj Gori je donijeta jedna presuda zbog učešća u borbi u Ukrajini.

Državljanin Crne Gore Marko Barović osuđen je da je kao vozač i revolveraš učestvovao u sukobu u takozvanoj “Donjeckoj narodnoj republici” od 27. marta do 17. jula 2015. godine.

Kazna od šest mjeseci zatvora zbog odlaska u strane vojne jedinice Baroviću je dodata na raniju kazn