Razmišljanje predsjednika Srbije Aleksandra Vučića “izrazito liči na opravdanja koje iznosi ruski predsjednik Vladimir Putin za agresiju u Ukrajini” i svi koji posmatraju agresorski rat Rusije protiv Ukrajine moraju prepoznati slične rizike na Balkanu, navode profesori na Univerzitetu Johns Hopkins, Daniel Serwer i Siniša Vuković.

Oni u analizi, objavljenoj na stranici Peacefare.net, navode da neke američke diplomate prihvataju ideju da predsjednik Srbije Aleksandar Vučić istinski proevropski orijentisan i da se brine samo za dobrobit Srba u susjednim zemljama.

Međutim, ova dva analitičara tvrde da je to pogrešno, “posebno u jeku rata u Ukrajini”.

Oni tvrde da Vučićevo razmišljanje o odgovornostima i odnosima Srbije sa susjedima izrazito liči na opravdanja koje iznosi ruski predsjednik Vladimir Putin za agresiju u Ukrajini, te navode primjere:

– Zaštita članova etničke grupe, zasnovana na pretpostavci da je predsednik Rusije ili Srbije odgovoran da brani Ruse ili Srbe gdje god da žive

– Preuveličavanje pretnji sa kojima se Rusi/Srbi suočavaju u drugim zemljama i pozivi na preventivno djelovanje, uključujući miješanje u unutrašnju politiku susjednih zemalja

– Upotreba grubih dezinformacija za preuveličavanje hitnosti, dok se izvještaji pripisuju drugima kako bi se održala vjerodostojnost poricanja

– Eksploatacija pravoslavne crkve za traženje etničkog jedinstva uslijed navodnog vjerskog progona

– Zloupotreba jezičkog identiteta u tvrdnjama da Moskva/Beograd štiti svakoga ko govori ruski/srpski.

“Ovi i drugi primjeri pokazuju da Vučić, kao i Putin, odbacuje građanske identitete i ideju da se suverenitet zaustavlja na granicama jedne države”, ocijenili su Serwer i Vuković.

Oni su istakli da se Vučić definitivno udaljio od liberalne demokratije i vratio ka “represivnom etnonacionalizmu”, te navode da mediji nisu slobodni u Srbiji i da je sve opasnije biti disident u toj zemlji.

“Vučić se sprijateljio sa Vladimirom Putinom, odbio je da se uskladi sa sankcijama EU Rusiji, a čak i sada dozvoljava da Air Serbia udvostruči usluge Moskvi. Vučić tvrdi da podržava suverenitet i teritorijalni integritet Ukrajine, kao što mora i zbog pretenzija Srbije na Kosovo, ali malo toga čini da podrži Kijev”, ocijenili su.

Navode da, poput Putina koji se zalaže za “ruski svijet”, Vučić se također vezao za ljude koji vjeruju u stvaranje šire etnonacionalističke politike od teritorije koju Srbija trenutno zauzima, tj. stvaranje “srpskog svijeta”.

Zatim daju primjere izjava ministra unutrašnjih poslova Srbije, Aleksandra Vulina.

“Vučić treba da stvara srpski svet. Beograd mora da u sebi i oko sebe okupi sve Srbe, a predsjednik Srbije je predsjednik svih Srba”, citirana je izjava Vulina iz septembra 2020. godine.

Serwer i Vuković tvrde da je ono što u suštini Vulin promoviše ideja Velike Srbije, “koja je najmanje četiri puta odvela Slobodana Miloševića u rat”.

Navode da je Vučić kasnije izjavio da je zvanična državna politika da je ne zanimaju granice drugih država, ali da Srbije mora “zaštititi svoje”.

Navode i da je Vučić nakon toga, vjerovatno zbog kritika zapadnih diplomata, izjavio da ideja “Srpskog svijeta” ne bi trebala da se shvati kao nešto što bi predstavljalo prijetnju drugim državama ili njihovim granicama, te da ne predstavlja službenu državnu politiku Srbije.

Ali Serwer i Vuković smatraju suprotno.

“To je državna politika i Vučić mora da zna to”, tvrde oni, the navode da se Strategija nacionalne bezbijednosti Republike Srbije, koju je Skupština usvojila u decembru 2019. godine, zasniva na premisi: “Očuvanje suverenosti i teritorijalne celovitosti, vojna neutralnost, briga o srpskom narodu van granica Republike Srbije, evropske integracije i efikasna pravna država”.

Što se tiče zaštite srpskog naroda koji živi van granica Srbije, Strategija precizira da je to “egzistencijalno pitanje opstanka Republike Srbije” navode oni, te da to predstavlja prijetnju BiH, Crnoj Gori i Kosovu.

Također se u tom dokumentu navodi da je očuvanje entiteta Republike Srpske jedno od spoljnopolitičkih prioriteta Republike Srbije.

“Republika Srpska je uvijek prioritet politike Vlade i predsjednika Republike Srbije. Republika Srpska nema svoju vojsku, ali srpski narod ima svoju vojsku”, izjavio je Vulin po ovom pitanju.

Serwer i Vuković tvrde da je ovo u suštini “obećanje da će biti vojna intervencija u Bosni ukoliko RS bude ugrožena, nešto što je i Milošević odbio da uradi”.

Zatim citiraju samog Vučića koji je rekao:

“Mi smo jedan narod, kao što je rekao predsjednik RS Milorad Dodik. Ne postoje hrvatski Srbi ili bosanski Srbi.”

Serwer i Vuković upozoravaju da se prijetnja intervencijom ne odnosi samo na BiH.

Navode da je Vučić, odgovarajući na optužbe crnogorskog predsednika Mile Đukanovića da je Srbija ekspanzionistički nastrojena, izjavio da će uvijek braniti Srbe.

Na Kosovu je, istakli su, ovaj rizik još više jasan, te navode da je Vučić je mobilisao srpsku vojsku kada je Kosovo insistiralo na primjeni sporazuma o prekograničnom/graničnom priznavanju registarskih tablica.

Ističu da Srbiju treba shvatiti ozbiljno.

“Njeno ogromno prenaoružavanje (ruskim i kineskim, kao i zapadnim oružjem) služi ciljevima nacionalne bezbijednosti, koji očigledno nisu ograničeni na sadašnju teritoriju Srbije. Niko ko posmatra agresorski rat Rusije protiv Ukrajine ne bi trebao propustiti da prepozna rizike na Balkanu”, zaključili su.