Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog komiteta za ljudska prava u Srbiji, i Zlatko Vujović, predsjednik Centra za monitoring i istraživanje iz Podgorice i profesor na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Podgorici, bili su naši gosti.

Na početku Vujović naglašava da bez obzira na proces promjene vlasti u Crnoj Gori, još uvijek postoji opasnost od izbijanja nestabilnosti.

Postoje tenzije izazvane najavama Demokratskog Fronta o organizovanju masovnih protesta ukoliko bude formirana vlada u kojoj oni neće učestvovati. To ne mogu činiti ako nemaju podršku Beograda. Crna Gora je kao slabija NATO članica okarakterisana kao ranjiva u očima Moskve i Beograda. Dugo se zanemarivala mogućnost izbijanja sukoba na Zapadnom Balkanu. Rusija je u svemu tome uspjela limitiranim finansijskim sredstvima ostvariti ogromne efekte. Moskva je insistirala na vještačkoj podjeli crnogorskog društva. Time je uspjela promijeniti većinsko raspoloženje građana u Gruziji. Tamo je na vlasti proruska vlada. To se pokušava i sa Crnom Gorom, ali i BiH. Prozapadne političke snage u Crnoj Gori još uvijek nisu isprofilisane. Prethodna vlada je vratila ovu zemlju dvije decenije unazad proizvođenjem podjela čijim ćemo se efektima baviti narednih decenija – kazao je Vujović.

Biserko upozorava da Beograd nije odustao od projekta stvaranja srpskog svijeta na štetu BiH i Crne Gore

Ove događaje posmatram kao realizaciju projekta stvaranja srpskog svijeta. Akcioni plan podrazumijeva pripajanje entiteta RS Srbiji, dok je Crna Gora uvijek posmatrana kao dio Srbije, odnosno nije uvažavana njena državnost. Vlada Zdravka Krivokapića je imala plan da izbriše crnogorski identitet i njenu suverenost. Srećom nisu otišli tako daleko, ali su poremetile odnose sa Zapadom curenjem određenih dokumenata. Očekujem normalizaciju političkih odnosa u Crnoj Gori, za što će trebati vrijeme i aktivniji odnos Amerike na Balkanu – ocjenjuje Biserko.

Dodaje da Amerika neće olako prepustiti Balkan ruskim interesima.

U Beogradu uveliko živi ideja o žrtvovanju Kosova za entitet RS. Toga su svjesni Brisel i Washington. Trenutno imamo ofanzivu američke diplomatije koja bi trebala dati rezultate na Balkanu. Amerika neće dopustiti da bude poražena u ovom regionu. Dejtonski mirovni sporazum nije bio zamišljen da traje ovako dugo, jer se bazira na etničkom predstavljanju. Nadam se da će sankcije najavljene za destabilizatore Balkana koji dolaze sa sjevera Kosova i iz bh. entiteta RS – navela je Biserko.

Pobuna koju pokušava izazvati smijenjena vlast u Crnoj Gori neće uspjeti, smatra Vujović.

Patrijarh SPC podržava Demokratski Front, odnosno prethodnu prosrpku vlast i uveliko učestvuje u protestima. Oni treba da spriječe promjenu vlasti u Crnoj Gori. To im ne polazi za rukom, jer su protesti značajno manji. Tu nedostaje i medijska podrška iz Beograda. Posljednja dva mjeseca srbijanski mediji stidljivo izvještavaju o dešavanjima u Crnoj Gori, za razliku od medijskog desanta kojeg smo imali prije preuzimanja vlasti od strane Krivokapića. Sudbina Crne Gore i BiH su povezane, što znači da se dešavanja u jednoj lako reflektuju na političke prilike u drugoj zemlji. Nadam se da do realizacije ideje sprskog sveta neće doći, što je važno i sa aspekta izbjegavanja eventualnih žrtava i sukoba – ističe Vujović.

Biserko je mišljenja da otcjepljenje manjeg bh. entiteta i dalje ostaje strateški cilj vanjske politike Srbije.

Glavni vanjskopolitički prioritet Srbije jeste otcjepljenje entiteta RS. To je vidljivo kroz projekte izgradnje hidroelektrana na Drini i aerodroma u Trebinju. Rusija još uvijek neće odustati od ostvarenja ciljeva i povući će se samo onda kada postane jasno da ne može ponuditi Balkanu ono što može EU, a to su vladavina prava i ekonomsko blagostanje. Evropa ne može biti cijela bez Zapadnog Balkana koji je ranjivo mjesto zbog povlačenja EU i SAD-a sa ovog prostora. Ostao je vakuum popunjen uticajem Rusije i generiranjem vječitog zamrznutog konflikta – smatra Biserko.

Vujović rješenje političkih kriza u regiji vidi u ubrzanom priključenju EU.

Nužno je ponuditi brzo članstvo zemalja Zapadnog Balkana u EU. Do tada Moskva preko autoritarnih režima Vučića i Moskve ovaj region drži podalje od procesa demorkatizacije – zaključio je Vujović.